Branża rolno-spożywcza, do niedawna uważana za jedną z mniej postępowych, dziś obfituje w innowacje. Napędzają je trzy trendy – wpływ żywności na zdrowie, oddziaływanie na środowisko oraz cyfryzacja produkcji. Inspiracją do tworzenia innowacji są potrzeby konsumentów i to właśnie ich zdanie producenci żywności coraz częściej biorą pod uwagę w pierwszej kolejności. W ramach projektu EIT Food Consumer Engagement Labs, koordynowanego przez Uniwersytet Warszawski, konsumenci pracują z firmami spożywczymi, współtworząc innowacyjne produkty spożywcze. Laboratoria Zaangażowania Konsumentów mają już na koncie ponad 20 wdrożeń produktów w różnych krajach europejskich, również w Polsce.
– Konsumenci okazują się naprawdę cennym źródłem nowych pomysłów na produkty. Eksperci odpowiedzialni za rozwój nowych produktów w firmach czasami nie zastanawiają się nad określonymi potrzebami, sposobami ich realizacji przez rozwiązania produktowe, a to właśnie konsumenci w procesach kokreacji potrafią zaproponować rozwiązania, pomysły, podpowiedzieć podejścia, o których pracownicy firm nie byli w stanie pomyśleć – mówi w wywiadzie dla agencji Newseria Innowacje kierujący projektem prof. Krzysztof Klincewicz z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, partner EIT Food.
Opracowana przez UW metodyka współtworzenia produktów przez konsumentów (Consumer Engagement Labs) powstała dzięki wiedzy specjalistów z zakresu antropologii, psychologii, zachowań konsumenckich i zarządzania innowacjami, a następnie została poddana weryfikacji poprzez kolejne wdrożenia we współpracy z partnerami akademickimi i przemysłowymi.
– Projekt EIT Food Consumer Engagement Labs opiera się właśnie na takim dialogu, na kokreacji, procesie włączania konsumentów w przygotowywanie pomysłów na nowe produkty, a później wdrażanie ich wspólnie z firmami. W tym zakresie EIT Food i Uniwersytet Warszawski są pionierami rynku europejskiego. Udało się wypracować 22 nowe produkty przy współpracy z kilkudziesięcioma firmami i panelami konsumenckimi w 16 krajach europejskich. Wszystkie te produkty są rzeczywiście wybitnymi innowacjami rynkowymi – podkreśla prof. Krzysztof Klincewicz.
Koncepcje tych produktów powstawały w latach 2019–2022 przy współpracy 43 firm spożywczych z 82 grupami konsumentów. Kolejne produkty i nowe koncepcje opakowań są w przygotowaniu.
Jednym z produktów wprowadzonych na rynek było zaproponowane przez polską firmę Lyofood danie obiadowe: pasternak z soczewicą w marynowanych pieczarkach. Liofilizowane danie jest odpowiedzią na potrzeby dwóch grup konsumentów. Z jednej strony jest ono ofertą dla klientów poszukujących zdrowej żywności bez sztucznych dodatków, z drugiej – dla osób, które nie mają czasu samodzielnie takiego dania ugotować, ale jednocześnie chcą się odżywiać zdrowo. Dzięki liofilizacji posiłek zachowuje walory odżywcze, a jednocześnie smak, teksturę i długi okres przydatności do spożycia. Produkt zapakowany jest w papierowy kubeczek, który służy jednocześnie do przygotowania posiłku oraz zastępuje talerz. Przygotowanie posiłku wymaga jedynie dodania gorącej wody.
Inny przykład polskiego projektu to „Burak na zdrowie” – opracowane przez Folwark Wąsowo gotowe danie z tego lubianego, ale wymagającego w przygotowaniu warzywa, w wygodnych porcjach. Buraki zostały wzbogacone o korzystny dla stawów kolagen i kurkumę, mającą działanie przeciwzapalne i korzystnie wpływającą na procesy trawienne.
– Obserwujemy niesamowitą falę innowacji przychodzących z różnych kierunków, poczynając od związków pomiędzy żywnością a zdrowiem, poprzez wpływ na środowisko, aspekty energetyczne, wykorzystania wody i zasobów naturalnych, aż po wyzwania związane z cyfryzacją przemysłu. Właśnie te trzy obszary: dietetyka i zdrowie, środowisko naturalne i wykorzystanie zasobów oraz cyfryzacja stanowią wątki przewodnie w aktywności EIT Food – wyjaśnia profesor Wydziału Zarządzania UW.
Jak podkreśla, polskie firmy spożywcze nie mają się czego wstydzić na tle producentów z innych krajów europejskich. Teraz czeka ich szereg kolejnych wyzwań.
– Dotychczasowa struktura, skład produktów spożywczych, sposoby ich sprzedaży i wytwarzania będą musiały się zmieniać. Nadchodzi kryzys gospodarczy, rosną koszty surowców energetycznych, zmieniają się uwarunkowania cenowe na rynkach i tak naprawdę wszystkie te kryzysowe impulsy mogą być jednocześnie punktem wyjścia do fascynujących innowacji, które mogą się pojawić na rynku – przewiduje prof. Krzysztof Klincewicz.
Projekt EIT Food Consumer Engagement Labs jest finansowany przez EIT Food, Wspólnotę Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), organu Unii Europejskiej, w ramach programu ramowego UE Horyzont Europa. Projekt koordynuje Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. EIT Food skupia uniwersytety, instytuty badawcze oraz przedsiębiorstwa z branży rolno-spożywczej, wspierając też liczne grono start-upów. Konsorcjum EIT Food dąży do zwiększania innowacyjności sektora żywności poprzez rozwój nowych produktów, technologii i usług, a przede wszystkim zaspokajanie potrzeb i oczekiwań konsumentów, co ma się przełożyć na podniesienie jakości zdrowia i życia obywateli UE.
